Το κλειδί για τις αμερικανικές εκλογές και η επόμενη μέρα

του Αλέξανδρου Στεφανόπουλου

Καλώς ή κακώς οι κάλπες στις ΗΠΑ θα ανοίξουν, καλώς εχόντων των εξελίξεων, την Τρίτη 8 Νοεμβρίου το απόγευμα, δηλαδή περίπου γύρω στις 03:00 τα ξημερωματα προς Τετάρτη στην Ελλάδα, και ω γέγονε, γέγονε! Το ερώτημα πλέον, που φαίνεται να απασχολεί αρκετά -και κέντρα εξουσίας στις ΗΠΑ αλλά και στον κόσμο ολόκληρο- είναι τι φέρνει η επόμενη ημέρα; Κυρίως για την Αμερική, αν το αποτέλεσμα δεν είναι καθαρό, είτε υπέρ του ενός είτε υπέρ του άλλου.

Η ρητορική που παρακολουθήσαμε, ένθεν κακείθεν, ίσως για πρώτη φορά στα χρονικά των ΗΠΑ μετά την λήξη του εμφύλιου, ήταν όχι απλά η χειρότερη, αλλά και άκρως επικίνδυνη. Αν «διαβάσει», κανείς «ανάμεσα στις γραμμές» όσων ακούσαμε και παρακολουθήσαμε, και κρίνει από τα έως τώρα λεχθέντα -κυρίως του εκκεντρικού δισεκατομμυριούχου - μπορεί να εικάσει πως η επόμενη ημέρα για τις ΗΠΑ, δε μοιάζει να ξημερώνει και τόσο καλά... Μάλλον καταιγίδες, θύλλες και φουρτούνες αναμένονται, αν ισχύουν όσα έχει πει ο Ντόναλτ Τραμπ. Ότι δηλαδή αν δεν είναι καθαρό το εκλογικό αποτέλεσμα, τουλάχιστον στις επίμαχες πολιτείες, τότε δεν θα το αναγνωρισει!

Αυτό σημαίνει ότι η χώρα εισέρχεται σε μια εσωτερική περιδίνηση... Δηλαδή το λιγότερο είναι μια συνταγματική κρίση. Αυτό που απεύχονται -τουλάχιστον νουνεχείς εγκέφαλοι- είναι να μη ζήσει η Αμερική εικόνες σαν αυτές του 1992 με αναταραχές που ουδείς γνωρίζει που μπορεί να οδηγήσουν. Δηλαδή ο Τραμπ δεν είναι Γκορ, που του 2004 ενώ είχε ένα ποσοστό με εμφανή μιάμιση ποσοστιαία μονάδα διαφορά και προηγείτο, εν τούτοις έχασε το αξίωμα από το εκλεκτορικό σώμα και αποδέχθηκε το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας των εκλεκτορικού σώματος. Υπήρχε τεράστια διαφορά και φυσικά ακόμα παραμένει θολό το τοπίο για κάποιες πολιτείες, όπως η πολιτεία της Φλόριδας.

Όλο το κλειδί των εκλογών φαίνεται να βρίσκεται στο σώμα των εκλεκτόρων που αναφέρονται στο άρθρο 2 του Αμερικανικού Συντάγματος που προβλέπει ότι : «... Οι εκλέκτορες θα συνέρχονται στις αντίστοιχες Πολιτείες, και θα ψηφίζουν με ψηφοδέλτια δύο άτομα, από τα οποία τουλάχιστον το ένα δεν πρέπει να είναι κάτοικος της ίδιας Πολιτείας με αυτούς. Και θα συντάσσουν κατάλογο από όλα τα πρόσωπα που ψηφίστηκαν, και τον αριθμό των ψήφων για το καθένα. τον οποίο κατάλογο θα υπογράψουν και θα επικυρώσουν, και θα τον αποστείλουν σφραγισμένο στην έδρα της κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών, απευθύνοντάς τον στον Πρόεδρο της Γερουσίας. Ο Πρόεδρος της Γερουσίας θα πρέπει, με την παρουσία της Γερουσίας και της Βουλής των Αντιπροσώπων, να ανοίξει όλες τις επικυρώσεις και, οι ψήφοι θα πρέπει τότε να καταμετρηθούν. Το πρόσωπο που έχει τον μεγαλύτερο αριθμό ψήφων θα είναι ο Πρόεδρος, αν ο αριθμός αυτός είναι η πλειοψηφία του συνολικού αριθμού των εκλεκτόρων που έχουν διοριστεί. και αν υπάρχουν περισσότεροι του ενός που έχουν τέτοια πλειοψηφία και ίσο αριθμό ψήφων, τότε πρέπει άμεσα η Βουλή των Αντιπροσώπων να εκλέξει με ψηφοφορία έναν από αυτούς για Πρόεδρο. και αν κανένα άτομο δεν έχει πλειοψηφία, τότε από τους πέντε που βρίσκονται ψηλότερα στη λίστα η προαναφερθείσα Βουλή πρέπει με ανάλογο τρόπο να επιλέξει τον Πρόεδρο. Αλλά στην επιλογή του Προέδρου, η ψηφοφορία θα πρέπει να γίνεται ανά Πολιτεία, και οι εκπρόσωποι κάθε μιας θα έχουν μια ψήφο. Στην περίπτωση αυτή απαρτία θα θεωρείται η ύπαρξη μελών από τα δύο τρίτα των Πολιτειών, και η πλειοψηφία στις ψήφους των Πολιτειών θα είναι απαραίτητη για την τελική επιλογή. Σε κάθε περίπτωση, μετά την επιλογή του Προέδρου, το άτομο που έχει το μεγαλύτερο αριθμό ψήφων των εκλεκτόρων θα είναι ο Αντιπρόεδρος. Αλλά αν παραμένουν δύο ή περισσότεροι με ίδιους ψήφους, η Γερουσία θα επιλέξει από αυτούς τον Αντιπρόεδρο με ψηφοφορία.

Το Κογκρέσο δύναται να καθορίζει τον χρόνο επιλογής των εκλεκτόρων και την ημέρα κατά την οποία θα υποβάλλουν τη ψήφο τους, η οποία ημέρα θα είναι η ίδια σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Κανένας εκτός από όσους καθίστανται πολίτες από τη γέννησή τους, ή είναι πολίτες των Ηνωμένων Πολιτειών, κατά το χρόνο υιοθέτησης αυτού του Συντάγματος, δεν θα δικαιούται να εκλεγεί στο αξίωμα του Προέδρου. ούτε θα δικαιούται να εκλεγεί σε αυτό το αξίωμα άτομο που δεν έχει συμπληρώσει την ηλικία των τριάντα πέντε ετών, και δεν έχει υπάρξει δέκα τέσσερα χρόνια κάτοικος των Ηνωμένων Πολιτειών.

Στην περίπτωση της απομάκρυνσης του Προέδρου από το αξίωμα, ή στις περιπτώσεις θανάτου, παραίτησης, ή αδυναμίας να ασκήσει τις εξουσίες και τα καθήκοντα του προαναφερθέντος αξιώματος, αυτά (τα καθήκοντα και οι εξουσίες) θα μεταβιβάζονται στον Αντιπρόεδρο, και το Κογκρέσο θα πρέπει να προβλέψει δια νόμου για την περίπτωση απομάκρυνσης, θανάτου, παραίτησης, ή ανικανότητας, τόσο του Προέδρου όσο και του Αντιπροέδρου, δηλώνοντας ποιος αξιωματούχος θα οριστεί Πρόεδρος. και αυτό το άτομο θα λειτουργεί σαν Πρόεδρος, μέχρι η αδυναμία να ξεπεραστεί, ή μέχρις ότου εκλεγεί νέος Πρόεδρος».

Δεν είναι όμως μόνο αυτό το άρθρο στο αμερικανικό Σύνταγμα που θα πρέπει κανείς να δει τις τυχόν ερμηνείες του, αν και με μόλις εννέα άρθρα -όλα κι όλα- καθώς όλα τα υπόλοιπα μέχρι το 36ο άρθρο ουσιαστικά είναι τροπολογίες που προστέθηκαν ως επί μέρους άρθρα στη συνέχεια, είτε για να το συμπληρώσουν, είτε προσδιόρισαν την περαιτέρω λειτουργικότητα του, αλλά η περιβόητη προφανώς επεξηγηματικού χαρακτήρα τροπολογία (από την 12η έως την 29η που αναφέρονται στην εκλογή του προέδρου) και μάλιστα αυτή που χρήζει ερμηνείας είναι στο άρθρο 29 η τροπολογία 20 που μεταξύ άλλων, λέει τα εξής εκπληκτικά στο εδάφιο 3:

«Εδάφιο 3. Εάν, κατά το χρόνο που έχει ορισθεί για την έναρξη της θητείας του Προέδρου, ο εκλεγμένος Πρόεδρος έχει αποβιώσει, ο εκλεγμένος Αντιπρόεδρος θα γίνει Πρόεδρος. Αν Πρόεδρος δεν έχει επιλεγεί μέχρι το χρόνο που έχει ορισθεί για την έναρξη της θητείας του, ή εάν ο εκλεγμένος Πρόεδρος δεν πληροί τα κριτήρια, ο εκλεγμένος Αντιπρόεδρος θα εκτελεί χρέη Προέδρου μέχρι να τα ικανοποιήσει κάποιος Πρόεδρος, και το Κογκρέσο μπορεί δια νόμου να προβλέψει για την περίπτωση αυτή που ούτε Πρόεδρος έχει εκλεγεί ούτε Αντιπρόεδρος πληροί τα κριτήρια, και να ορίσει ποιος θα λειτουργεί σαν Πρόεδρος, με τρόπο σαν να είχε εκλεγεί, και αυτό το άτομο θα εκτελέσει χρέη έως ότου επιλεγούν Πρόεδρος και Αντιπρόεδρος».

Το ερώτημα που ίσως ανακύψει, δεδομένων και των ανάλογων -αρνητικών προφανώς εξελίξεων που όλοι απευχόμαστε, καθώς αναμένεται μέχρι να ξεκαθαρίσει το σκηνικό-, είναι ποια ερμηνεία και από ποιους θα δοθεί και το μόνο αρμόδιο είναι το ανώτατο ομοσπονδιακό συνταγματικό δικαστήριο στη φράση κλειδί «..., ή εάν ο εκλεγμένος Πρόεδρος δεν πληροί τα κριτήρια,...» . Ποια είναι αυτά τα κριτήρια; Ποιος τα καθορίζει; Πώς και από ποιους διαμορφώνονται (μεγάλη συζήτηση έτσι κι αλλιώς);

Η συζήτηση αναμένεται ενδιαφέρουσα αν -επαναλαμβάνω - το αποτέλεσμα είναι αμφίρροπο ή τουλάχιστον δεν υπάρχει αντιστοιχία του εκλογικού σώματος και του ποσοστού που θα λάβει έκαστος υποψήφιος, με το εκλεκτορικό σώμα των 537 εκλεκτόρων που θα κληθούν να εκλέξουν εκείνοι τον 45ο Πρόεδρο των ΗΠΑ και όχι ο Αμερικανικός Λαός. Για να δούμε λοιπόν τι θα δούμε. Μακάρι όλα να πάνε καλά; Ποιος δεν θα το ήθελε;

huffingtonpost