Στις αρχαίες πύλες της Παλμύρας κάθισα και έκλαψα

της Αγγελικής Κώττη

Ο δρόμος προς την Παλμύρα είναι σπαρμένος με νεκρά κορμιά και το αίμα κυλάει ποτάμι. Στον πόλεμο πεθαίνεις άδικα και βίαια. Δεν έχει σημασία ποιος είσαι ή ποιος θα γινόσουν, αν σε περίμεναν στο σπίτι ή αν κι αυτοί είχαν πριν χαθεί, αν ήσουνα καλός,  κακός, άβουλος, θυμωμένος, παράτολμος. Ο πόλεμος είναι για να σκοτώνονται οι άνθρωποι επειδή συμφέροντα ισχυρά και συνήθως ξένα το επιτάσσουν.  Αυτοσκοπός δεν είναι ο θάνατος, είναι τα όπλα. Και η συντριβή.

Η φωτογραφία ενός ενόπλου  να περιπολεί στα αρχαία τείχη της «Νύμφης της ερήμου» συνειρμικά προξενεί παρόμοιο τρόμο. Σύντομα, όπως μάθαμε ήδη από τη Μοσούλη, τη Νιμρούντ, τη Χάτρα, οι φανατικοί θα επιτεθούν με τα τρυπάνια τα πριόνια και τις βαριοπούλες, με τις μπουλντόζες και με τον δυναμίτη αν απαιτηθεί, για να μετατρέψουν σε σκόνη το πανέμορφο βασίλειο της Ζηνοβίας. Άλλα θα τα σπάσουν παραδειγματικά, άλλα θα τα πουλήσουν κρυφά για να χρηματοδοτήσουν την εκστρατεία τους. Τα ερείπια δεν έχουν αίμα, να τρέχει στους δρόμους. Μπορεί και να συγκινηθούν κάποιοι, από τη Δύση κυρίως. Οι άλλοι, στην εγγύς και καθ’ ημάς, όπως θα την έλεγε ο Κωστής Μοσκώφ Ανατολή, θα συνεχίσουν να ζουν χωρίς ελπίδα. Ό,τι έκαναν πάντα.

Ποιος ξέρει τι είναι χειρότερο; Να ζουν σε διεφθαρμένα καθεστώτα, που πάντως στηρίζονται ιδιαίτερα από τον επικυρίαρχο και τους δορυφόρους του; Να βιώνουν τον πόλεμο όταν οι πέρα από τον Ατλαντικό θεωρούν πως τον χρειάζονται; Να βρίσκονται κάτω από τη μπότα του Ισλαμικού (σωστότερα θα το έλεγα Ισλαμιστικού) Κράτους; Μήπως σε κάθε περίπτωση δεν χάνουν τον εαυτό τους, την ταυτότητά τους; Μήπως όλες οι όψεις δεν έχουν τις δικές τους κόψεις;

Τουλάχιστον τρεις μέρες ο εκλιπών πλέον διευθυντής του Μουσείου της Βαγδάτης Ντόνι Τζορτζ γύριζε αλλόφρων και παρακαλούσε τους κατακτητές που είχαν εισβάλει στη χώρα του να στείλουν ένα τανκ έξω από αυτό. Ήξερε πολύ καλά τι θα ακολουθούσε. Το πλιάτσικο. Φτάσαμε να μάθουμε για τις εκκλήσεις του εμείς, που δεν ήμασταν δα και στο κέντρο των ειδήσεων. Εκείνοι δεν το «άκουσαν» ποτέ. Όντως σαρώθηκαν τα πάντα. Χιλιάδες αρχαία δεν θα τα ξαναδούμε ποτέ. Καταστράφηκαν, ή πωλήθηκαν, χάθηκαν για πάντα από τα μάτια της ανθρωπότητας. Το λίκνο του πολιτισμού η αρχαία Μεσοποταμία; Εδώ γελάνε σαρκαστικά. Να ήταν κι άλλο....

Να ήταν κι άλλη η Μοσούλη, η Νιμρούντ, η Χάτρα, εγγεγραμμένη στον κατάλογο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Να ήταν κι άλλα τα μνημεία στο Χαλέπι, που καταστράφηκαν. Και στην Παλμύρα ή στη Δαμασκό, που θα καταστραφούν. Έργα ανθρώπινων χεριών, γι’ αυτό και έχουν την ίδια σημασία με την ανθρώπινη ζωή, έργα ειρήνης, έργα συνάντησης πολιτισμών, συνεργασίας, αλληλεπίδρασης. Αθανασίας. Προαναγγελθείσες οι καταστροφές. Η βεβήλωση ιερών χώρων είναι πανάρχαια πρακτική.  Ο φανατισμός, ήδη από τα χριστιανικά χρόνια, τότε που ο ρυθμός του αρχαίου κόσμου διαταράχτηκε και εκείνος σωριάστηκε, φαίνεται πως δεν αλλάζει, όσοι αιώνες και Διαφωτισμοί και αν περάσουν.

Στα ερείπια της αρχαίας Παλμύρας θρηνούμε τώρα. Τι είναι οι λαοί χωρίς την ταυτότητα, χωρίς το παρελθόν τους; Τίποτα. Ξερόκλαδα που θα τα παρασύρει ο άνεμος σε κάθε φύσημα. Χαλκοί ηχούντες και κύμβαλα αλαλάζοντα. Ευεπίφοροι σε εθνικισμούς, φανατισμούς, ιερούς πολέμους. Έτσι τους θέλουν όλοι. Και οι μεν και οι δε.

Οι φαρισαίοι βγάζουν κροκοδείλια δάκρυα και βάζουν κάθε διεθνή οργανισμό να καταδικάζει, απλώς, τα γεγονότα. Η ίδια η διευθύντρια της ΟΥΝΕΣΚΟ Ιρίνα Μπόκοβα έκανε έκκληση να σωθεί η Παλμύρα και καταδίκασε τις καταστροφές στις αρχαίες πόλεις και στα μουσεία του Ιράκ. Για φαντάσου! Και φοβήθηκαν τόσο οι τζιχαντιστές, που ακόμα τρέμουν. Και συγκινήθηκαν οι διεθνείς οίκοι δημοπρασιών και δεν πρόκειται να βγάλουν ξανά στη δημοπρασία κλεμμένα (τουτέστιν, θα αλλάξουν επάγγελμα). Και τα μουσεία δάκρυσαν και δεν θα αγοράσουν αρχαίο με αμφισβητούμενη προέλευση....

Τι να κάνουν; Πρώτα απ’ όλα, στην άκρη. Να σταματήσουν οι γνωστές δυνάμεις  να ανακατεύονται στα εσωτερικά των χωρών όλης της Μέσης Ανατολής, που γνωρίζουμε πόσο εύφλεκτη είναι. Να μην παίζουν γεωπολιτικά και γεωστρατηγικά παιχνίδια. Να φροντίσουν να σταματήσουν οι πόλεμοι, τους οποίους οι ίδιες υποδαύλισαν αν δεν προκάλεσαν. Να τους ταΐσουν. Γιατί οι απελπισμένοι, αυτοί που κλαίνε κάθε μέρα στα ερείπια της ζωής τους, δεν πρόκειται αλλιώς να σταματήσουν να επηρεάζονται από τον φονταμενταλισμό. Μεγάλη και σοφή η κουβέντα του Κωστή Μοσκώφ, είκοσι πέντε χρόνια πίσω. Τότε, μου είχε φανεί αδιανόητο. Τώρα έχω πια καταλάβει πως μόνο με τη Δικαιοσύνη μπορεί να κερδίσεις αυτόν τον κόσμο που θυσιάζει ακόμα και τη ζωή του, επειδή του φαίνεται πως δεν έχει καμία αξία, καμία διαφορά.

Είμαστε στο πολύ λεπτό και πολύ τεντωμένο σκοινί που ο Διαφωτισμός πρέπει να μας εμπνεύσει και πάλι και με αυτόν πρέπει να αντιμετωπίσουμε και τους εαυτούς μας και τους αντιπάλους. Αλλιώς, μπροστά στα χρόνια που θα έρθουν, ο μεσαίωνας θα είναι υπέρλαμπρος. Κι εμείς ίσως κλάψουμε ακόμα και μπροστά στον κονιορτοποιημένο Παρθενώνα.

πηγή: artinews