Κύπρος: στα μονοπάτια της ιστορίας...

του Απόστολου Χ. Καλαφάτη

Ηρωισμός, θυσία, αυταπάρνηση,  λευτεριά, ελπίδα…

Κατοχή, εισβολή, εποικισμός, δολοφονίες, αδικία, υποκρισία, εμπαιγμός…

Πληθώρα λέξεων που όμως είναι λίγες για να περιγράψουν την αιματοβαμμένη ιστορία της μαρτυρικής μεγαλονήσου. Πληθώρα εννοιών που όμως φαντάζουν φτωχές για να εκφράσουν τις σκέψεις και τα συναισθήματα που με πλημμυρίζουν κάθε φορά που επισκέπτομαι την σκλαβωμένη πατρίδα με την οποία η ιστορία έχει αφήσει ανοιχτούς λογαριασμούς.

Με αφορμή, την πρόσφατη επίσκεψη μου στην μαρτυρική Κύπρο, συγκινητικές αναμνήσεις ζωντάνεψαν αντικρίζοντας τα ιερά χώματα που είχα την τιμή να υπηρετήσω σαν στρατιώτης λίγα χρόνια πριν… Φτάνοντας στη Λευκωσία, την μοναδική ΔΙΧΟΤΟΜΗΜΕΝΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ (!!!) ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ, θεώρησα ιερό μου χρέος να επισκεφθώ δυο πολύ σημαντικά μνημεία, σύμβολα της αιώνιας θυσίας των Ελλήνων για την Ελευθερία.

Πρωί Σαββάτου, παρέα με δυο φίλους πλησιάζουμε το κεντρικό κτήριο των φυλακών Λευκωσίας. Εκεί βρίσκονται τα ΦΥΛΑΚΙΣΜΕΝΑ ΜΝΗΜΑΤΑ. Ένα μνημείο ιδιαίτερο, ξεχωριστό, ίσως το μοναδικό στο είδος του. Είναι οι ‘φυλακές-κοιμητήριο’ που φυλακίστηκαν και θάφτηκαν μυστικά από τους Άγγλους κατακτητές 13 ηγετικές φυσιογνωμίες της θρυλικής ΕΟΚΑ κατά την περίοδο 1955-1959. Εννέα από αυτούς οδηγήθηκαν στην αγχόνη ενώ οι τέσσερις έπεσαν κατά τη διάρκεια πολεμικών συγκρούσεων.

Ο κ. Δήμος Βρυωνίδης, παλαιός πολεμιστής και νυν ‘οικοδεσπότης’ ξεκλειδώνει τη βαριά σιδερένια πόρτα των φυλακών. Ξαφνικά το λαμπερό φως του ήλιου χάνεται. Ψηλές μάντρες με γυαλιά και συρματοπλέγματα κρύβουν τον καταγάλανο ουρανό. Παντού σκοτάδι.  ‘ήμουν κι εγώ εδώ, αλλά δραπέτευσα’ μας λέει συγκινημένος.

Βαδίζουμε μέσα στο κτίριο των φυλακών. Το σκοτάδι γίνεται ακόμα πιο βαθύ.  Μια περίεργη οσμή αρχίζει να αναδύεται μέσα από τα κελιά… οσμή θανάτου. Ήταν τα κελιά των μελλοθάνατων. ‘Εδώ κρατήθηκε ο Ευαγόρας και οι υπόλοιποι αγωνιστές λίγο πριν την αγχόνη’ ψελλίζει χαμηλόφωνα. Κελιά μικρά, σκοτεινά, με ψηλό ταβάνι για να προκαλείται ενδογενής αντίλαλος από τις φωνές των κρατουμένων. Ζαλάδα και σκοτοδίνη. Ίσα ίσα μπορούσε κάποιος να διακρίνει μέσα από τις μικρές τρυπούλες της πόρτας μια λεπτή ξύλινη τάβλα που θύμιζε κρεβάτι. Μόνο μια τρυπούλα ήταν διαφορετική. Ίσα ίσα για να μπορέσουν να ενωθούν δύο ακροδάχτυλα, για αποχαιρετισμό. Το τελευταίο άγγιγμα πριν την αγχόνη. Σύμβολο της αιώνιας ένωσης ζωής και θανάτου. Είναι η στιγμή που θάνατος γίνεται αιωνιότητα.

Λίγο πιο πέρα ο χρόνος σταματά. Είναι η ώρα της αγχόνης. Πάνω σ’ ένα μακρύ δοκάρι ακόμα κρέμεται ένα χοντρό σχοινί με βρόχο σφιχτό… δίπλα χειροπέδες και μια λευκή κουκούλα. Κι από κάτω καταπακτή. Ο Χάρος ζωντανεύει,  παίρνει σάρκα και οστά. Θρήνος βουβός, θλίψη βαθειά, μάτια βουρκωμένα. Τριγύρω όμως βλέμματα περήφανα, ματιές φλογερές. Είναι τα εικονίσματα των αγωνιστών που κοιτάζουν κατάματα τον θάνατο. Τον κυκλώνουν, στήνουν χορό. Τον χλευάζουν και του χαμογελούν. Τον ‘σκοτώνουν’! Κι οι ψυχές τους φτερουγίζουν ελεύθερες και βροντοφωνάζουν ‘του ανδρειωμένου ο θάνατος, θάνατος δε λογιέται’.      

                                                                       

                                      

Ιδιαίτερης συμβολικής αξίας είναι η θυσία του Ευαγόρα Παλληκαρίδη (14/3/1957) ο οποίος απαγχονίστηκε σε ηλικία 19 ετών, προκαλώντας τη διεθνή κατακραυγή. Λίγο πριν πάρει το δρόμο της αντίστασης, μέσα από ένα μνημειώδες ποίημα, προαναγγέλλει την απόφασή του: ‘Θα πάρω μιαν ανηφοριά, θα πάρω μονοπάτια, να βρω τα σκαλοπάτια που παν' στη Λευτεριά...’

Στον ίδιο τάφο αναπαύεται κι ο Γρηγόρης Αυξεντίου (29 ετών, 3/3/1957), ο  ‘Σταυραετός του Μαχαιρά’, ο οποίος μαχόμενος επί ώρες μόνος απέναντι σε εκατοντάδες Άγγλους, προτίμησε να καεί ζωντανός παρά να παραδοθεί. ‘Στὴν ἐσχάτην ἀνάγκην θὰ ἀγωνιστῶ καὶ θὰ πεθάνω σὰν  Ἕλληνας, ἀλλὰ ζωντανὸν δὲν θὰ μὲ πιάσουν’.

Δι’ απαγχονισμού επίσης θανατώθηκαν οι Μιχαήλ Καραολής (23) και Ανδρέας Δημητρίου (22) στις 10/5/1956, οι Ανδρέας Ζάκος (24), Ιάκωβος Πατάτσος (22) και Χαρίλαος Μιχαήλ (21) στις 9 Αυγούστου 1956, οι Μιχαήλ Κουτσόφτας (22), Στέλιος Μαυρομάτης (23) και Ανδρέας Παναγίδης (23) στις 21 Σεπτεμβρίου 1956.

Μαχόμενοι έπεσαν οι Μάρκος Δράκος (25, 18/1/1957), Στυλιανὸς Λένας (25,  28/3/1957) και Κυριάκος Μάτσης (32, 19/11/1958).

Λίγα χιλιόμετρα πιο μακριά, στην περιοχή της Έγκωμης, βρίσκεται ο Τύμβος της Μακεδονίτισσας. Ένα επιβλητικό ηρώο αποτελούμενο από εκατοντάδες (449) τάφους και κενοτάφια γνωστών κι άγνωστων πολεμιστών που θυσιάστηκαν κατά τη διάρκεια της τουρκικής εισβολής το 1974. Ένα ξεχωριστό μνημείο, σύμβολο αδελφοσύνης και ηρωισμού. Είναι το σημείο που κατέπεσε, από φίλια πυρά λόγω ασυνεννοησίας, το πολεμικό αεροσκάφος NORD ATLAS, που μετέφερε Ελλαδίτες καταδρομείς, κατά τη διάρκεια της επιχείρησης ΝΙΚΗ, λίγο πριν ξημερώσει 22α Ιουλίου.

Λίγα λεπτά ήταν αρκετά για να ζωντανέψουν μνήμες μιας σκοτεινής περιόδου, όπου χιλιάδες Έλληνες θυσιάστηκαν για ένα σκοπό ιερό, στο βωμό μιας πατρίδας προδομένης.

Κι η θλίψη έγινε οργή, κι ένα τεράστιο ΓΙΑΤΙ τη σκέψη βασανίζει.

Γιατί δεν άνοιξε ΠΟΤΕ ο ‘Φάκελος της Κύπρου’; Τι κρύβουν; Τι φοβούνται;

Γιατί δεν αποδόθηκαν ΠΟΤΕ ευθύνες για την διπλή τουρκική εισβολή και κατοχή;

Γιατί δεν ενδιαφέρεται κανείς για την ιστορική αυτή αδικία που συνεχίζεται μέχρι σήμερα;   

Γιατί… Γιατί… Γιατί;

Στρέφοντας το κεφάλι προς τον Πενταδάκτυλο ένα αποκρουστικό θέαμα μας συγκλονίζει… είναι το σύμβολο του μίσους, του αίσχους, της κατοχής… κάθε βράδυ, τα τελευταία 11 χρόνια, λαμπυρίζει προκλητικά. Φρίκη και κτηνωδία. Ο εφιάλτης είναι ακόμα ζωντανός….

Η ώρα περνά… τα συναισθήματα ανάμεικτα… οργή και περηφάνια… απόγνωση κι απορία… πίστη κι ελπίδα…

Σε μια συγχορδία αγάπης, αίματος, συντροφικότητας, ιστορικής συνέχειας… οι ζωντανοί παρέα με τους αθανάτους…

Το ταξίδι μας, όμως, στην Κύπρο δεν σταματά εδώ… Μέσα από μια σειρά άρθρων, θα προσπαθήσουμε να θυμηθούμε άγνωστες πτυχές του Ελληνοκυπριακής αντίστασης. Αντίστασης όχι μόνο σε όσους επιβουλεύονται την κυριαρχική ακεραιότητα της Κύπρου αλλά και σε όσους πίσω από τον μανδύα του ‘συμμάχου’ ταλαιπωρούν, χρησιμοποιούν και εκμεταλλεύονται έναν λαό που έχει αγωνιστεί όσο λίγοι στην παγκόσμια ιστορία.

Θα διερευνήσουμε ενδεχόμενες πολιτικές και στρατιωτικές ευθύνες σχετικά με την εισβολή και την κατοχή της Κύπρου. Θα ‘σκαλίσουμε’ τον επονομαζόμενο ‘ΦΑΚΕΛΟ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ’ που προκλητικά κι ‘ανεξήγητα’ κρατούν ερμητικά κλειστό ΟΛΕΣ, ανεξαιρέτως, οι πολιτικές ηγεσίες της Ελλάδος από το 1974 έως και σήμερα!

Θα εξετάσουμε εάν υπάρχουν ρεαλιστικές προοπτικές επίλυσης του Κυπριακού μέσα από τα προτεινόμενα σχέδια κι εάν η ειρηνική συνύπαρξη Ελλήνων και Τούρκων (εποίκων κατά συντριπτική πλειοψηφία) είναι εφικτή. Άραγε, ο ορυκτός πλούτος που ανακαλύφθηκε ‘εντελώς τυχαία’ εν μέσω κρίσης (όπως και στην Ελλάδα) θα ανατρέψει τις ισορροπίες ή θα προκαλέσει νέους μπελάδες;

Ερωτήματα που ενοχλούν, που δύσκολα, όμως, θα βρουν απάντηση μέσα στον κυκεώνα των γεωστρατηγικών σκοπιμοτήτων (συνήθως αλλότριων συμφερόντων) και των πολιτικάντικων παιγνίων που παίζονται στις πλάτες του Ελληνοκυπριακού λαού.

Όσοι όμως επιδιώκουν λήθη και υποταγή, λογαριάσανε λάθος. Οι αθάνατοι ήρωες ζητούν δικαίωση. Οι αγέννητοι ζητούν πατρίδα, ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΚΑΙ ΔΥΝΑΤΗ.